گل در بسیاری از مناطق دنیا ماده‌ای آزاردهنده است، اما در گوشه‌ای دیگر از جهان عنصر اصلی ساخت بناها محسوب می‌شود. خاک رس فراوان در این سیاره، خانه‌های محکم ساکنان زمین را شکل داده است. موضوع شگفت‌انگیز دیگر در مورد سازه‌های خشتی و گلی دنیا دوام آن است. برخی از این سازه‌ها در حدود هزار سال عمر دارند. فلایتیو به سراغ شماری از بناهای خشتی مهم دنیا رفته است. با ما همراه باشید.
برای خرید بلیط ارزان هواپیما از خدمات فلایتیو استفاده کنید.
تائوس پوئبلو
تائوس پوئبلو یک اقامتگاه باستانی در مکزیکوسیتی است که برای حدود هزار سال مورد سکونت مردمان محلی پوئبلو قرار گرفته است. این خانه‌های خشتی از آجرهای گلی خشک‌شده در زیر آفتاب ساخته شده و روی آجرها با خاک مخصوص خشت سازی پوشانده شده است. این خاک ترکیبی از خاک رس و کاه به‌منظور افزایش مقاومت آن است. دیوارهای خشتی هرساله با این ماده پوشش داده شده و سفت می‌شده‌اند. این عمل بخشی از مراسم سنتی یک روستا بوده است. سقف این خانه‌ها نیز از چوب درختان سرو ساخته شده‌اند.
ارگ بم
بم در دوره ساسانیان (سال‌های ۲۲۴ تا ۶۳۷ پس از میلاد) مرکز تبادلات مهمی در مسیر جاده ابریشم بوده است. محصول تولیدی این شهر ابریشم و لباس‌های پنبه‌ای برای تجارت بود. این شهر که در جنوب شرقی ایران واقع شده، تماما از خشت‌های گلی همراه با خاک رس و تنه درخت خرما ساخته شده است. دیوارهای ضخیم به همراه ۳۸ برج دیدبانی از این ارگ با مساحت ۶ کیلومترمربع مراقبت می‌کرده‌اند. ارگ بم با داشتن چندین رشته کانال آبی، آب موردنیاز ۱۲ هزار ساکن خود را تامین می‌کرده است. متاسفانه زلزله سال ۲۰۰۳ بیش از نیمی از خانه‌های این شهر و دژ تاریخی آن را ویران کرد.
مسجد جینگورِبِر
تیمبوکتو در کشور مالی به خاطر دسترسی دشوارش شهرت بالایی دارد. مسجد جینگوربر در سال ۱۳۲۵ میلادی ساخته شده و دارای مناره‌هایی با ظاهر عجیب به همراه تیرهایی است که از آن بیرون زده‌اند. این مسجد شبیه به سازه‌های ویگا در جنوب غربی قاره آمریکا است. ازآنجایی‌که در مالی باران کمی می‌بارد، مسجد جینگورِبِر از گل و گاه ساخته شده تا بتواند استحکام خود را در برابر نور شدید آفتاب حفظ کند. این مسجد به‌مانند بسیاری از بناهای خشتی دنیا، روزی محل عبور و مرور کاروان‌های شتر بود که با خود طلا و نمک حمل می‌کردند.
دیوار خیوا
خیوا یکی دیگر از بناهای ساخته شده در صحرا، مجموعه‌ای از مساجد و مدارس در صحرای قزل قوم در ازبکستان است. گفته می‌شود شهر باستانی اینچون قلعه ۲۵۰۰ سال پیش توسط سام، پسر نوح نبی، ساخته شده است. اینچون قلعه که به معنای «در حصار دیوارها» است، توسط دیوار خیوا با ارتفاع ۱۰ متر از جنس خاک رس مرغوب ساخته شده است. این خاک از ساحل دریاچه‌ای در شهر گووُک کول به دست آمده است. گفته می‌شود پیامبر اسلام نیز برای ساخت مدینه از خاک این مکان استفاده کرده است. چان چان
چان چان
در دره موچی در کشور پرو واقع شده و یک بنای خارق‌العاده ساخته شده از خشت و گل برای اقامت پادشاهان چیمو بوده است. یازده قلعه و یک هرم در این بنا با یک دیوار ۸ متری احاطه شده‌اند. بسیاری از سازه‌های این بنا به‌خوبی حفظ شده‌اند. چان چان در زمان رونق خود، محلی پر رفت و آمدی بوده است. مردمان سلسله چیمو صنعت گران، کوزه گران و نجاران ماهری بوده‌اند. مردم طبقه فرودست در بیرون از دیوارهای چان چان زندگی می‌کردند و زندگی داخل دیوار مختص به خدمه و وفاداران پادشاه بود. باستان شناسان در سال ۲۰۰۶ پیکره‌هایی سنگی از جنگجویان را در دیوار «کاخ دریا» یافتند.
مسجد بزرگ بوبو دیولاسو
مسجد بزرگ بوبو دیولاسو در بورکینافاسو، بیش از یک قرن قدمت داشته و دارای مناره‌هایی با تیرهای بیرون زده شبیه به مسجد جینگورِبِر در تیمبوکتو است. این تیرها به کارگران اجازه می‌دادند تا برای افزودن لایه‌های جدید خاک رس از سازه بالا بروند. تیر چوبی و خاک رس تنها مواد به‌کاررفته در ساخت این بنا هستند. این مسجد در شهر قدیمی واقع شده و به خاطر وجود آلایندگی بسیار در معرض بوهای نامطبوع قرار گرفته است. در حال حاضر تلاش‌ها برای بازسازی مسجد قدیمی بوبو ادامه دارد، اما این بار به‌جای استفاده از گل، از سیمان برای استحکام مسجد استفاده می‌شود.
سیوا اوسیس
استحکامات ساخته شده از کارشیف، نوعی از گل محلی، در کویر سیوا قرار دارند. کارشیف از نوعی ماسه خاص در ساحل دریاچه به همراه نمک فراوان تولید شده است. این سازه‌ها که در مسیر تجاری قدیمی در صحرای غربی مصر واقع شده‌اند، یک مکان بازرگانی مهم محسوب می‌شدند. با سقوط امپراتوری روم، سیوا نیز شکوه و عظمت خود را از دست داد. امروزه سیوا محل زندگی نژادی از آفریقای شمالی است و یکی از جاذبه‌های گردشگری مصر محسوب می‌شود.
مسجد بزرگ جنه
مسجد جنه بزرگ‌ترین بنای خشتی دنیا محسوب شده و با معماری سودانی خود در مالی واقع شده است. این مسجد نیز دارای تیرهایی بیرون آمده از بنا برای محافظت از آن و همچنین تسهیل مقاوم‌سازی سالانه آن با خشت و گل است. اولین مسجد در این مکان در قرن سیزدهم ساخته شد، اما بنای کنونی در حدود یک قرن قدمت دارد. جنه در زمانی خواهر باستانی شهر تیمبوکتو بود؛ اما بازار رنگارنگ و متنوع این شهر جا در پای این مسجد گذاشت و حالا مشهورترین و پر بازدیدترین مکان شهر محسوب می‌شود. آیت بن حدو آیت بن حدو که یکی از مشهورترین مکان‌های دیدنی مراکش است، محلی باورنکردنی محسوب می‌شود. بازدیدکنندگان تصور می‌کنند که این بنا با معماری خشتی خود برای تهیه یک فیلم ساخته شده است. در واقع باید گفت که شما هم این بنا را در بسیاری از فیلم‌های سینمایی نظیر لورنس عربستان، جنگ ستارگان و گلادیاتور دیده‌اید. آیت بن حدو که در صحرای بزرگ آفریقا واقع شده، مکانی جذاب برای گردشگران است. آیت بن حدو یکی از شهرهای محصور باستانی در دنیا است. پشت دیوارهای این بنا، خانه‌های کوچکی قرار دارد. این بنا می‌تواند مکانی بی‌رقیب برای عکاسان، به‌خصوص در هنگام عصر و غروب آفتاب، باشد.
شیبام
شیبام موسوم به «منهتنِ صحرا» شهری آپارتمانی در یمن با قدمت حدودا ۴۰۰ سال است. برخی از خانه‌های مسکونی سر برافراشته در آسمان حدود ۱۶ طبقه و ۴۰ متر ارتفاع داشته و از خشت‌های گلی ساخته شده‌اند. این خانه‌ها به‌منظور محافظت ساکنان شهر از حمله اعراب بادیه‌نشین ساخته شده‌اند. ساختمان‌های گلی شیبام باید مرتبا توسط ساکنان آن به‌منظور محافظت آن‌ها در برابر باران و فرسایش، مقاوم‌سازی شوند.
برای خرید بلیط قطار کرمان به تهران با فلایتیو همراه باشید.
