هنر باستانی خیمه‌شب‌بازی سایه‌ای یک سنت قدیمی در کامبوج است که ریشه آن به زمان پیش از سلسله آنگکوریان بازمی‌گردد. فلایتیو نگاهی به تاریخچه و مکان‌های موجود در این کشور برای تماشای نمایش خیمه‌شب‌بازی سایه‌ای انداخته است.
تاریخ نمایش‌های سایه‌ای به دوران خمرها بازمی‌گردد و علیرغم نابودی کامل آن در عصر خمرهای سرخ، این هنر در چند دهه اخیر مجددا مورد استقبال قرار گرفته است. تقریبا یک‌سوم از جمعیت کامبوج در دوران حکمرانی خمرهای سرخ از بین رفت و اکثر هنرمندان کشور نیز هدف حملات خمرها قرار گرفتند.
امروزه محبوب‌ترین نوع از هنر نمایش سایه‌ای اِسبِک توم و اِسبِک توچ نام دارند. در این دو نمایش از عروسک‌های چرمی برای نقل افسانه‌های قدیمی استفاده می‌شود. عروسک‌ها سپس شروع به اجرای نمایش کرده و سایه آن‌ها بر روی یک صفحه نمایش سفید می‌افتد. کامبوجی‌ها با آتش زدن پوست نارگیل در پشت عروسک‌ها باعث تولید سایه بر روی صفحه برای تماشاچیان می‌شوند.
برای خرید بلیط هواپیمای کامبوج به فلایتیو مراجعه کنید.
تاریخچه
نمایش عروسک‌گردانی سایه‌ای درواقع یک سنت نادر از دوران پیش از سلسله آنگکوریان است. می‌توان نقش برجسته‌هایی از این مراسم را در معبد قرن هفتمی سامبور پری کوک در کامپونگ توم مشاهده کرد.
به باور برخی، این هنر در شهر سیم ریپ متولد شده است. محل اجرای این نمایش‌ها در شالیزارها یا معابد بود و به‌طور سنتی وقف خدایان می‌شد. مردم کامبوج این مراسم را سه یا چهار بار در سال اجرا می‌کردند. یکی از زمان‌ها برای اجرای نمایش عروسک‌گردانی سایه‌ای، سال جدید خمر بود. تولد پادشاه یا روز ستایش راهبان و دیگر اعضای مهم جامعه نیز بهانه‌ای برای برگزاری این نمایش‌ها محسوب می‌شد.
بااین‌حال، پس از سقوط امپراتوری خمر در اوایل قرن پانزدهم، این شکل از نمایش به‌عنوان یک اجرای هنری انتخاب شد و در سراسر کشور به‌منظور سرگرمی، همراه با حفظ آداب‌ورسوم آن، رواج یافت.
نمایش اِسبِک توم که در سال ۲۰۰۸ به فهرست «میراث فرهنگی ناملموس بشریت» یونسکو افزوده شد، محبوب‌ترین نوع نمایش عروسکی در سایه است. در این نمایش از دو عروسک با ارتفاع ۲ متر استفاده می‌شود. در تهیه این عروسک‌ها از چرم استفاده شده است. این عروسک‌های چرمی بخش‌هایی از حماسه ریمکر (Reamker)، نسخه خمری از رامایانا، شعر حماسی هند باستان را نقل میکنند.
عروسک‌ها
حتی امروزه نیز تشریفات مراسم عروسک‌گردانی باید به‌دقت رعایت شود. مراحل دوخت عروسک‌های چرمی حدود ۲۰ روز زمان می‌برد.
عروسک‌گردانان این مراسم باید به هنگام اجرای آن لباس‌های سفید به تن کرده و از مصرف مشروبات الکلی خودداری کنند. آن‌ها باید یک زندگی عاری از گناه را سرلوحه خود قرار دهند. به‌علاوه چرم مورداستفاده در این عروسک‌ها باید از پوست گاوی تهیه شود که به مرگ طبیعی مرده و کشته نشده باشد.
چرم گاو با پوسته‌های بیرونی درخت‌های شهر کاندائول رنگ شده و هنرمندان قبل از برش زدن چرم اقدام به نقاشی هر شخصیت بر روی آن‌ها میکنند. سپس دو چوب بلند درخت بامبو به این عروسک‌ها به‌منظور حرکت آن‌ها با دست متصل می‌شود.
نمایش‌ها
نمایش‌های عروسک‌های سایه‌ای معمولا در هنگام عصر و در محیطی باز به‌منظور استفاده حداکثری از سایه برگزار می‌شود.
یک پارچه بزرگ سفید بر روی چوب‌های بامبو انداخته شده و آتشی برای افتادن سایه عروسک‌ها بر صفحه سفید در تمام مدت نمایش روشن می‌شود. یک گروه ارکستر نیز اقدام به نواختن موسیقی سنتی کامبوجی کرده و دو نقال نیز شروع به نقالی میکنند.
نسخه سنتی این نمایش که اقدام به بازگو کردن ریمکر می‌کند، چندین شب برنامه اجرا کرده و از بیش از ۱۶۰ عروسک در هر نمایش بهره می‌برد. بااین‌حال، نسخه‌های مدرن این نمایش تنها اقدام به بازگو کردن بخش‌های کوچک‌تر اشعار حماسی برای مدت یک یا دو ساعت میکنند.
مکان تماشای نمایش‌ها
سالن تئاتر سوواناپوم در پنوم په میزبان مجموعه‌ای از نمایش‌های سبک اسبک توم و اسبک توچ است. به‌علاوه کارگاه‌های آموزشی نیز در این سالن برگزار شده و بازدیدکنندگان شانس تماشای چگونگی ساخت عروسک‌ها و نحوه اجرای آن‌ها را دارند.
سالن نمایش بامبو در سیم ریپ نیز میزبان نمایش عروسکی در هر دوشنبه، چهارشنبه، پنج‌شنبه و شنبه است.
