ایران به این سبب که دارای تاریخی غنی و پیشینه‌ای چند هزار ساله است، حکام و سلسله‌های بسیاری بر آن حکومت کرده‌اند. یکی از مهمترین مشخصه‌های حکومت‌ها مکانی است که در آن حکمرانی می‌کردند. دژها و قلعه‌هایی که در طول جنگ‌های مختلف از گزند ویرانی در امان مانده‌اند و شاهکاری معمارانه برای عصر خود و حتی پس از خود به شمار می‌رفته‌اند. با ما همراه باشید تا با چند قلعه تاریخی مهم ایران آشنا شوید.
پیشنهاد فلایتیو
ارگ بم
ارگ بم یکی از مهمترین جاذبه‌های توریستی بم در استان کرمان است که در جریان این زلزله بخش زیادی از آن تخریب شد.
این بنای تاریخی که در گوشه شمال شرقی شهر و در مجاورت جاده ابریشم قرار دارد، بر اساس اسناد تاریخی قدمتش به دوران اشکانی و یا هخامنشی برمی‌گردد.
ارگ بم که بزرگترین بنای خشتی جهان است، اول فروردین سال 1345 در فهرست آثار ملی و در سال 2004 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
مساحت این ارگ نزدیک به 180000 متر مربع است و دیوارهایی به بلندی 6 تا 7 متر و طول 1815 متر، سراسر آن را در بر گرفته‌اند.
این شهر باستانی از دو بخش جداگانه، یکی برای اقدامات حکومتی و دیگری برای زندگی عادی مردم تشکیل شده است. بخش حکومتی که در درونی‌ترین دیوار قرار گرفته، شامل دژ نظامی، عمارت چهارفصل، سربازخانه، چاه آب ۴۰ متری و اصطبل به گنجایش ۲۰۰ اسب است.
بخش رعیت‌نشین نیز که در قسمت بیرونی بخش حکومتی واقع شده، شامل ورودی اصلی شهر، مسیر اصلی متصل‌کننده ورودی شهر به دژ و بازار در امتداد آن، خانه‌های مسکونی و ساختمان‌های عمومی مانند مدرسه و محل ورزش است.
در سرتاسر شهر باستانی بم حدود 60 برج وجود دارد و اکثر ساختمان‌های آن دارای بادگیر هستند.
ارگ کریم خان
ارگ کریم خان زند یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری شهر شیراز است که قدمت آن به دوره زندیه می رسد.
معماری ارگ
این بنای تاریخی از نظر معماری و زیبایی بسیار قابل توجه است و سالانه گردشگران زیادی را به خود جذب می کند. شما هم برای دیدن این بنای زیبا می توانید هم با خرید بلیط قطار و هم بلیط هواپیما به شیراز سفر کنید.
هنگام حکومت زندیان کریم خان زند از بهترین معماران و هنرمندان عصر خود دعوت کرد تا با به کارگیری بهترین مصالح این بنا را بسازند.
طراحی این بنا در واقع هم مسکونی و هم نظامی است. دیوارهای محکم و بسیار مرتفع بیرونی با جان پناه هایی در قسمت بالایی دیوار که برای استقرار سربازان و تیراندازی در هنگام جنگ از آن استفاده میشد و همچنین خندقی که سابقا در بیرون از آن کنده شده بود نیز نشان دهنده این امر است.
جالب است بدانید که تمام اتاق های این ارگ از درون ساختمان به هم متصل هستند وورودی اتاق ها کاملا رو به روی یکدیگر قرار گرفته و تنها یک فضای راهرو مانند بین دو اتاق فاصله انداخته است.
علاوه بر این، هر یک از شاه نشین های آن کاربردی متفاوت دارند. برای مثال یک شاه نشین شمالی مخصوص فصل زمستان است و دیگر شاه نشین اصلی که در ضلع غربی واقع شده، کاربردی تابستانه دارد.
برج‌های اطراف ارگ دارای سه طبقه‌ی مجزا هستند که پله‌های مدور برای رفت و آمد در آنها تعبیه شده‌اند. در طبقات نیز دو اتاق وجود دارد که یکی جهت استراحت سربازان و دیگری برای نگهداری اسلحه بوده است.
کاربرد ارگ
این ارگ در زمان ها و دوره های مختلف کاربردهای متفاوتی داشته است. مثلا در زمان حکومت زندیان محل زندگی پادشاهان بود، در دوره قاجاریه محل زندگی فرمانروایان محلی بود و در دوره پهلوی از آن به عنوان زندان استفاده میشد. این بنا 4000 متر وسعت دارد و در محوطه ای 12800 متری قرار گرفته است.
هنر نقاشی و مقرنس در ارگ
پس از اینکه ارگ بزرگ در دوران پهلوی به عنوان زندان بزرگ شهر در اختیار شهربانی قرار گرفت، تمام آثار نقاشی و مقرنس کاری اتاق ها با گچ پوشانده شد و و اکثر اتاق ها و تالارها به وسیله دیوار به صورت سلول های کوچک درآمد. اما پس از آنکه در سال 1350 ساختمان ارگ در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت، کار مرمت و بازسازی آن مورد توجه واقع شد.
ارگ کریم خان زند از بخش های مختلفی چون حمام ارگ، قسمت های مسکونی و موزه تشکیل شده است.
قلعه الموت
منطقه الموت یا رودبار الموت در سلسله جبال البرز واقع در شمال شهر قزوین و شمال غرب فلات مرکزی، در روستای گازرخان قرار دارد. دره الموت که هم مرز با استان گیلان و مازندران است، از شمال و غرب به استان مازندران، از جنوب به کوه های طالقان و و از جنوب شرق و غرب به قزوین محدود می شود.
پیشینه‌ی الموت
این منطقه چنانچه حمدالله مستوفی در نزهه القلوب نوشته، تا قرن هفتم هجری با عنوان رودبار معرفی میشد تا اینکه با آمدن حسن صباح به منطقه الموت و رواج فرقه اسماعیلیه و فعالیت پیروان این فرقه، رودبار با نام الموت خوانده شد. صخره های پیرامون این قلعه که رنگ سرخ و خاکستری دارند، در جهت شمال شرقی به جنوب غربی کشیده شده اند.
پیرامون دژ نیز از هر چهار سو پرتگاه است و تنها راه ورود به قلعه در انتهای ضلع شمال شرقی است که کوه هودکان با فاصله ای نسبتا زیاد بر آن مشرف است.
قلعه الموت که یکی از منحصر به فردترین دژهای تاریخی ایران محسوب می شود، نامش در تاریخ ایران با اسماعیلیه گره خورده است. چرا که حسن صباح، رهبر فرقه اسماعیلیه از این قلعه به عنوان پایگاه حکومت خود، برای ترویج عقاید اسماعیلیه بهره می برده است.
در مکتوبات تاریخی از قلعه حسن صباح در دوره صفوی به عنوان زندان یاد شده است. اما کاوش های باستان شناسی در این قلعه نشان می دهد که دژ الموت نه تنها زندان نبوده، بلکه افرادی که در آن می زیسته اند از مرتبه اجتماعی خاصی برخوردار بوده اند.
قلعه الموت را که مردم محل، قلعه حسن می نامند از دو قسمت تشکیل شده است. قسمت باختری که دارای ارتفاع بیشتری است به نام جورقلا، یعنی قلعه بالا و پیلاقلا یعنی قلعه بزرگ خوانده می شود.
یکی از شگفتی های قلعه حسن یا الموت، سیستم پیچیده آبرسانی با تنبوشه هایی به قطر 10 سانتی متر است که از چشمه کلدر آب را به دژ رسانده و در حوض های سنگی ذخیره می کرده اند.
این قلعه بسیار مورد توجه گردشگران است و هرساله مورد بازدید گردشگران ایرانی و خارجی زیادی قرار می گیرد.
آتش‌سوزی در قلعه الموت
قلعه الموت در شوال 654 هجری قمری به دستور هلاکو به آتش کشیده و ویران شد و از آن پس به عنوان تبعیدگاه و زندان مورد استفاده قرار گرفت.
همچنین از سال 930 هجری قمری و ابتدای حکومت شاه طهماسب صفوی تا سال 1006 هجری قمری، کالبدی سالم داشته ولی متأسفانه حفاری هایی که در دوره قاجار برای یافتن گنج در آن انجام شد، ویرانی های زیادی در آنجا به بار آورد.
