گردنه حیران نه تنها از جمله جاهای دیدنی آستارا بلکه یکی از مسیرهای ارتباطی اصلی استان گیلان به شمار می‌رود و آستارا را به اردبیل وصل می‌کند. نام حیران، در واقع، به فضای حاکم بر این گردنه اشاره دارد: جایی همواره پوشیده از ابر و مِه! اما حیران تنها یک مسیر ارتباطی نیست؛ نقطه‌ی ثقل چندین روستا و یکی از پر بازدیدترین مناطق گردشگری ایران هم است. اما چرا؟
حیران کجاست؟
رطوبتی که در گردنه حیران روی پوست‌تان حس می‌کنید و مه و ابر غلیظی که دور تا دورتان را احاطه کرده است، همگی نشانه‌هایی از رطوبت دریای خزر هستند.
موقعیت جغرافیایی
حیران در بلندترین ارتفاعاتش 1500 متر تا سطح دریا فاصله دارد و توسط سه روستا به سه بخش تقسیم می‌شود؛ حیران سفلی و علیا و وسطی. وقتی در جاده‌هایش رانندگی می‌کنی از یک‌ور با پوشش گیاهی انبوه و از یک‌ور دیگر با دره‌های عمیق و زیبا رو به رو می‌شوید. این دره‌های زیبا بستر رودی است که ایران و آذربایجان را از هم جدا می‌کند: رود ارس.
اهالی گردنه
گردنه حیران موقعیت استراتژیکی دارد؛ هم از نظر سیاسی و هم از نظر اقتصادی. بالاخره این گردنه در نزدیکی مرز ایران و آذربایجان قرار گرفته است و با سه روستای ونه‌بین و حاجی امیر بالا و پایین که موقعیت سیاسی و اجتماعی ویژه‌ای دارند احاطه شده است. البته حیران به جز این‌ها دو روستای دیگر هم در اطرافش دارد: روستاهای کشفی و مشند.
مردمان این روستاها اغلب به کار دامداری و کشاورزی می‌پردازند و به واسطه‌ی موقعیت اقلیمی حیران وضعیت خوبی در این دو حوزه دارند. در کنار دامداری و کشاورزی برخی از مردمان بومی به کار گردشگری، اجاره‌ی ویلا و حمل و نقل هم مشغول‌اند که رونق خاصی به این منطقه بخشیده‌اند؛ به ویژه آن‌که حیران به عنوان یکی از سرسبزترین مناطق استان جذاب گیلان پر است از جاهای دیدنی و جاذبه‌های توریستی.
جاهای دیدنی گردنه حیران
رانندگی در گردنه حیران خودش یک سیر و سیاحت جذاب است؛ تصور کنید در جاده‌ای رانندگی می‌کنید که از یک سو جنگل و از سوی دیگر درّه‌ای خیس آن را در بر گرفته است. با وجود این جاهای دیدنی حیران به جاده‌ی ارتباطی‌اش خلاصه نمی‌شود. حیران هم برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی و هم برای ماجراجویان جذاب خواهد بود.
طبیعت حیران
کجا برای طبیعت‌گردی بهتر از گردنه حیران؟! این گردنه با تقریبا همه چیزی دارد: رود، جنگل، زیست بومی و حیات وحشی بی‌نظیر. در ادامه با طبیعت بِکر این منطقه بیش‌تر آشنا خواهید شد:
- دشت بابونه
فکر کنید در دشتی بزرگ و سرشار از گل‌های مینیاتوری قدم می‌زنید؛ پر است از گل‌های زیبای بابونه. بسیاری هر سال، به ویژه در بهار، به این دشت می‌روند تا در فضای دل‌انگیز و رویایی‌اش عکس بگیرند و خاطرات‌شان را ثبت کنند.
- روستای کشفی
روستای کشفی از مناطق مرکزی شهر آستارا در استان گیلان است. خانه‌های روستای کشفی، طبیعتی که دور تا دورش را گرفته‌اند، ساکنان خوش‌زبان و خوش‌برخوردشان فرصتی بی‌نظیر را برای آشنایی با فرهنگ شمال کشور فراهم می‌سازند. می‌شود چند روزی از فضای پر دود و دم و مشغله‌های شهری دور شوید و در روستای کشفی استراحت کنید.
- جنگل فندقلو
جنگل فندقلو 15 هزار هکتار مساحت دارد؛ پر از گونه‌های گیاهی همچون راش و بلوط و ازگیل و سیب وحشی و فندق است. این جنگل در 35 کیلومتری اردبیل به سمت آستارا واقع شده. اگر خواستید بروید فندقلو برای بهار برنامه‌ریزی کنید. در بهار جنگل فندقلو هم از گونه‌های گیاهی متنوع سرشار است و هم هوای خنک و معتدل‌تری نسبت به دیگر ماه‌های سال دارد.
- روستای مِشِند
روستای مشند، که قبلا هم راجع بهش حرف زده بودیم، از توابع حیران به شمار می‌رود. در این روستا چیزی حدود 118 خانواده زندگی می‌کنند و به فضای سرسبزش شور و شوق اصیلی بخشیده‌اند. مردم در این روستا اغلب مشغول کشاورزی‌اند و در اراضی روستای مشند، گل‌های گل‌گاوزبان و سایر گیاهان دارویی را کِشت می‌کنند. اگر به مشند رفتید تهیه‌ی گیاهان دارویی را از قلم نیندازید.
- روستای حیران
بسیاری از تالشی‌زبان‌ها در 30 کیلومتری آستارا و روستای حیران سکونت دارند. این روستا، در گردنه حیران ، خاصیتی ییلاقی دارد و امروزه محل مهمی برای ساخت و فروش و اجاره‌ی ویلاها و خانه‌های متعدد است. مردم در روستای حیران اغلب کشاورزند اما در طول سال ممکن است به کسب و کارهایی همچون فروشگاه صحرایی در کنار جاده و یا اجاره‌ی ویلا روی بیاورند و از توریست‌ها استقبال کنند.
ماجراجویی در حیران
گردنه حیران تنها جایی برای مردمان طبیعت‌دوست نیست. آن‌ها که دوست دارند در دل طبیعت دست به ماجراجویی بزنند هم امکانات و گزینه‌های خوبی برای بازی و ورزش دارند. برخی از این ورزش‌ها همه در یک شهرک تفریحی جمع شده‌اند؛ بازی‌ها و سواری‌هایی مثل تله‌کابین و زیپ‌لاین و غیره.
- تله کابین گردنه حیران
امکان ندارد گردشگری به حیران بیاید و سراغی از تله‌کابینش نگیرد! تله‌کابین یکی از پر طرفدارترین تفریحات گردشگران است. تصور کنید 1752 متر دور از زمین و توی کابین نشسته‌اید و از این طرف به آن طرف کوه می‌روید. زیر پایتان هر چه می‌بینید جنگل و پوشش‌های متنوع گیاهی فندقلوست. چی از این بهتر؟!
- زیپ‌لاین
اما اگر شما هم از آن دسته مسافرانی هستید که به هیجان بیش‌تری نیاز دارند، می‌توانید زیپ‌لاین را امتحان کنید. زیپ‌لاین حیران یکی از بهترین ایستگاه‌های زیپ‌لاین در خاورمیانه به حساب می‌آید. می‌توانید در یک ارتفاع 1250 متری از سطح زمین از روی دره‌ای پر از دار و درخت بگذرید و همزمان که از فرط هیجان انگشت به دهان مانده‌اید، زیبایی‌های حیران را تماشا کنید.
- سورتمه
عاشق سورتمه‌سواری حیران هستم؛ آن‌جا که می‌نشینی توی سواری و روی یک ریل 1500 متری در جنگل‌های حیران پیش می‌روید و هوای خُنک حیران را توی ریه فرو و یک‌جا رها کنید.
- پیست کارتینگ
از ماشین‌سواری در پیست کارتینگ نمی‌شود گذشت. کارتینگ حیران 1000 متر طول دارد و می‌توانید بدون گواهینامه‌ی رانندگی در پیست برانید و از سرعت و هیجان رانندگی لذت ببرید.
در حیران کجا غذا بخوریم؟
گردنه حیران پر از رستوران‌های بین‌راهی است! گول عبارت «رستوران بین‌راهی» را نخورید و در کیفیت غذاهای گردنه حیران شک نکنید! این رستوران‌ها اغلب سرشار از تنوع در مزه‌ی غذاهای بومی و ایرانی است؛ خوراکی‌هایی مثل دسر رشته خوشکار، فرنی فشکل، خورش آلو مسما، واویشکا، باقالی قاتوق، فندق قاتوق و غیره. بگذارید چند تایی از این رستوران‌ها را مرور کنیم:
- رستوران گل‌های حیران
- رستوران تله‌کابین حیران
- رستوران بهنام
- رستوران چهارفصل
کی بریم گردنه حیران؟
بالاتر بارها راجع به بهار در گردنه حیران، روستاها و جنگل فندقلو حرف زدیم. گفتیم که بهترین زمان سفر برای رفتن به دشت بابونه بهار است و در بهار گردنه حیران رنگ و بوی دیگری دارد. با وجود این نباید فراموش کرد که گردنه حیران در هر فصل جذابیت‌های ویژه‌ای دارد. در ادامه به گردنه حیران در فصل‌های گوناگون خواهیم پرداخت:
- بهار
حیران در بهار تماشایی است. جنگل‌های این منطقه سرشار است و سبزی و خُنکی در هم می‌آمیزند تا بستری برای همزیستی مسالمت‌آمیز انسان و طبیعت بسازند.
- تابستان
حیران به واسطه‌ی ییلاقی بودنش هر تابستان با یک بغل پوشش گیاهی و جانوری گوناگون و ویلاهای جذاب از مردمان مسافر پذیرایی می‌کند. اگر در تابستان می‌روید حیران، میوه‌های تابستانی همچون تمشک بخورید و در مراتع و جنگل‌های حیران خوش بگذرانید.
- پاییز
پاییز فصل رنگ‌هاست؛ آن زمان که سرخ و زرد و نارنجی و سبز در هم آمیخته می‌شوند و منظره‌ای بِکر می‌سازند؛ به ویژه اگر آن منظره جنگل‌ها و پوشش‌های گیاهی گردنه حیران باشد. اِشکال کار اما در بارندگی‌های گاه و بی‌گاهی است که جاده‌های پاییزی حیران را لغزنده می‌کنند. اگر در پاییز سفر می‌کنید لباس گرم را فراموش نکنید.
- زمستان
حیران در زمستان یک‌سر سفیدپوش است و حال و هوای محسورکننده‌ای دارد اما سفر در چنین آب و هوایی در آن گردنه کمی سخت است. باید حتما اتومبیل شخصی‌تان را از وسایلی همچون زنجیر چرخ و آب رادیاتور تجهیز کنید و لباس خوبی بپوشید. همین‌طور خودتان را باید برای مواجهه با برف‌ها و کولاک‌های سنگین آماده کنید. اگر ماجراجو هستید سفر زمستانی به گردنه حیران می‌تواند تجربه‌ی جذابی برای شما باشد.
اگر تصمیم دارید در سفر به آستارا به صورت یک‌روزه از گردنه حیران بازدید کنید، بهتر است پیش از از هر چیز با اتومبیل شخصی بروید و از رزرو هتل آستارا مطمئن باشید.
