با گسترش صنعت گردشگری در جوامع مختلف مفاهیم و دغدغه‌های متنوعی به تناوب آن شکل گرفت. یکی از این مباحث، گردشگری سبز است که امروزه بنا به روشن شدن اهمیت فوق العاده بحث محیط زیست و حفظ آن، به یکی از دغدغه‌های اصلی افراد هنگام برنامه‌ریزی برای سفر و رزرو هتل و اقامتگاه تبدیل شده است.
عموما صنعت گردشگری علاوه بر مزیت‌ها و آثار مثبتی که بر روی چرخه اقتصادی و وضعیت فرهنگی یک کشور دارد، می‌تواند در صورت عدم رعایت نکاتی دارای تاثیرات منفی و مخربی بر روی محیط زیست باشد. به همین خاطر است که فعالان زیست محیطی مدتی است به فکر رواج اکوتوریسم هستند.
تاثیر صنعت گردشگری بر محیط زیست
به طور کلی گردشگری یا توریسم به مسافرت و جابه‌جایی به شهر دیگر برای مدت معینی گفته می‌شود. از اوایل دهه ۷۰ میلادی مطالعات و نظرات زیادی جهت انطباق صنعت گردشگری و توریست گردی با حفظ محیط زیست صورت پذیرفت.
همانطور که بالاتر نیز اشاره کردیم، صنعت گردشگری می‌تواند تاثیرات مخربی بر روی طبیعت و محیط اطراف ما داشته باشد. به طوری که مشاهده می‌شود در سال‌های اخیر این صنعت باعث افزایش تولید زباله‌های درشت، استفاده بی‌رویه از منابع غیر تجدید پذیر، تغییر شرایط زیست محیطی حاکم بر طبیعت و… و در نتیجه آسیب به محیط زیست شده است.
علاوه بر تمام این موارد رابطه مهم و انکار ناپذیری بر روی رشد و گسترش طبیعت و محیط زیست و همچنین رونق صنعت گردشگری وجود دارد. به همین خاطر است که در سال‌های اخیر اهمیت گردشگری سبز و پرداختن به آن برای همگان روشن شده است.
همچنین مطالعه کنید:
اکوتوریسم چیست؟
واژه اکوتوریسم از تلفیق دو واژه اکولوژی و توریسم شکل گرفته است. اکولوژی به معنای بوم شناسی و توریسم به معنای گردشگری بوده و در کنار هم مفهوم جدیدی را برای حفاظت از محیط زیست با وجود رونق صنعت گردشگری شکل می‌دهند. در واقع اکوتوریسم به معنی مسافرت به صورت مسئولانه و مبتی بر اصول پایداری به نواحی طبیعی و گردشگری و با هدف بهره گیری معنوی و ارضای نیازهای روحی و روانی است، به گونه‌ای که با شناخت و کسب آگاهی و احترام به نظام ارزش‌های مردم محلی ساکن آن منطقه همراه باشد و به نوعی بتواند به حفاظت از نواحی طبیعی و ارتقای رفاه جامعه میزبان کمک کند.
اما سوالی که ایجاد می‌شود این است که چرا باید برای گردشگری سبز یا همان اکوتوریسم ارزش قائل شویم؟ در پاسخ باید بگوییم که در نیم قرن اخیر با افزایش چشمگیر گردشگری در تمام جهان، مشکلات عمده و جدی برای محیط زیست و طبیعت اطراف ما ایجاد شده است.
علاوه بر اینکه عملا هیچ کدام از ما بدون بهره‌مندی از محیط زیست قادر به ادامه حیات نیستیم، صنعت گردشگری با محیط زیست و طبیعت رابطه مهمی دارد. به طوری که با تخریب طبیعت و آسیب به محیط زیست علاوه بر اثرات جبران ناپذیر آن بر روی سلامتی افراد و جانواران، صنعت گردشگری و در نتیجه اقتصاد و فرهنگ کشور نیز دچار خسارات جبران ناپذیری می‌شود.
در این شرایط بهره‌گیری از اقتصاد سبز می‌تواند کمک بزرگی به ما، طبیعت و اقتصاد کشورمان داشته باشد. به طوری که به کمک گردشگری سبز می‌توان فرصت‌های شغلی نوین و خوب و ماندگاری را بین مردم محلی ساکن آن منطقه ایجاد کرد. در نتیجه این فرآیند علاوه بر اینکه فقر و محرومیت کاهش چشمگیری در منطقه پیدا می‌کند، نقش مهمی در ترویج و زنده نگه داشتن فرهنگ، آداب و رسوم، سنت و… آن منطقه ایفا می‌شود.
پیشنهاد مجله فلایتیو:
در یک کلام اگر مدیریت اکوتوریسم با خوبی و با درایت صورت پذیرد، می‌تواند نقش شایانی در بهبود وضعیت گردشگری کشور، ترویج و زنده نگه داشتن آداب و رسوم و سنت‌های مناطق مختلف، افزایش سلامت محیط زیست و ایجاد یک پایگاه اقتصادی سالم داشته باشد.
تفاوت‌های اکوتوریسم و گردشگری سبز در چیست؟
همانطور که بالاتر نیز توضیح داده‌ایم، اکوتوریسم واژه‌ای است که انجمن بین المللی اکوتوریسم (TIES) آن را تعریف و معرفی کرده است. این واژه عموما به معنای مسافرت مسئولانه به مناطق طبیعی است که محیط زیست را محافظت کرده و همچنین بهزیستی مردم محلی را حفظ می‌کند و شامل تفسیر و آموزش خواهد بود. در واقع این نوع سفر گردشگری عموما به سمت حفاظت از محیط زیست و حیات وحش منطقه پیش می‌رود، در نتیجه کمتر از آن برای سفرهای گردشگری شهری استفاده می‌شود چرا که اصولا این نوع گردشگری به معنای ورود به طبیعت و دنیای طبیعی است.
علاوه بر گردشگری سبز نوع دیگری نیز از گردشگری با عنوان گردشگری پایدار وجود دارد. در واقع هدف گردشگری پایدار این است که صنعت گردشگری علاوه بر اینکه بیشترین رونق و سود دهی را برای اقتصاد کشور داشته باشد، کمترین زیان و آسیب را هم بر محیط زیست و طبیعت منطقه میزبان داشته باشد و شاید به نوعی نزدیک به اهداف گردشگری سبز باشد.
سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل متحد یا همان UNWTO گردشگری پایدار را به عنوان رجوع به زوایای زیست محیطی، اقتصادی و فرهنگی – اجتماعی توسعه گردشگری تعریف کرده است و در واقع مفهوم این مطلب آن است که برای پایداری و رونق این موضوع احتیاج است یک ارتباط متناسب و پایدار و درست در بین این سه بعد طراحی و اجرا شود.
اصول گردشگری پایدار را می‌توان در چند مورد خلاصه کرد:
- استفاده درست از ماهیت پایدارگونه منابع مختلف: حفظ و استفاده درست از منابع (طبیعی، اجتماعی و فرهنگی) دارای اهمیت زیادی بوده و به معنای تجارت در دراز مدت است.
- کاهش بیش از حد مصرف و اتلاف منابع: این فرآیند در واقع باعث جلوگیری از هزینه‌های بازسازی و همچنین کاهش زیان‌های دراز مدت شده و در نتیجه به کیفیت گردشگری کمک شایانی می‌کند.
- حفظ تنوع: حفظ و ارتقای تنوع طبیعی، اجتماعی و فرهنگی برای پایداری دراز مدت گردشگری اهمیت ویژه‌ای دارد و پایگاه‌های انعطاف‌پذیری را برای صنعت گردشگری به ارمغان می‌آورد.
- برنامه‌ریزی: توسعه گردشگری که در حال حاضر وارد یک چارچوب برنامه ریزی راهبردی محلی و ملی شده و تاثیرات محیط زیست را نیز مد نظر قرار می‌دهد تا ماندگاری دراز مدت گردشگری را افزایش دهد.
- حمایت از نظام اقتصاد محلی: گردشگری که تعداد زیادی از فعالیت‌های اقتصادی محلی را مورد حمایت و تحت پوشش خود و ارزش‌ها و هزینه‌های محیط زیست را مد نظر قرار می‌دهد، علاوه بر حمایت از این نظام‌های اقتصادی جلوی تخریب محیط زیست را نیز خواهد گرفت.
