درحالی‌که ریشه کاکائو به آمریکای مرکزی و ۵ هزار سال قبل بازمی‌گردد، محبوبیت و تولید آن جهانی شده است. شکلات برای مردم مختلف معانی متفاوتی دارد؛ این ماده می‌تواند یک شیرینی ویژه، یک لذت بد یا یک خوراکی لذیذ باشد که قابلیت ترکیب شدن با هر ماده دیگری را دارد؛ اما شکلات برای بسیاری از مردم جهان یک صنعت مهم محسوب می‌شود. بازار جهانی شکلات در سال ۲۰۱۶ ارزشی بالغ بر ۹۸.۳ میلیارد دلار داشته است.
شکلات از دانه‌های کاکائو به دست آمده و منطقا از درختان کاکائو حاصل می‌شود. تاریخ شناسان باور دارند که مصرف شکلات به دوران پیش از کشف قاره آمریکا توسط کریستف کلمپ در آمریکا مرکزی و حدود ۵ هزار سال قبل بازمی‌گردد. بااین‌حال، امروز تولید و مصرف این ماده شیرین یک شبکه تجاری پیچیده در جهان دارد.
فلایتیو نگاهی به کشورهای پیشرو در زمینه تولید کاکائو در سال ۲۰۱۷ انداخته است. با ما همراه باشید.
۱۰. جمهوری دومینیکن
وقتی‌که صحبت از تولید شکلات می‌شود، جمهوری دومینیکن در دو بخش پیشتاز است. بخش اول دولت است که تلاش دارد تولید کاکائوی خود را به شیوه‌ای صحیح و دوست دار محیط‌زیست به‌پیش ببرد. به‌علاوه این کشور از سال ۲۰۰۹ در صدر تولید کاکائو با تاییدیه «تجارت عادلانه» است و همچنان یک رهبر جهانی در این جبهه محسوب می‌شود. محصولاتی با برچسب تجارت عادلانه از آن دسته از محصولات هستند که تحت بررسی سازمان‌های تجارت جهانی قرار دارند تا مطمئن شوند که کشاورزان برای تهیه محصول خود دستمزد کافی دریافت کرده‌اند.
دومینیکن به‌طور تاریخی به خاطر تولید دو نوع کاکائو مشهور است: دانه کاکائوی روغنی و ارزان‌تر با نام سانچز و دانه کاکائوی خشک‌تر و بزرگ‌تر با نام هیسپانیولا.
۹. پرو
ظرفیت رشد کاکائو در پرو محدود به رقابت سخت در زمین‌های کشاورزی است. دیگر گیاهی که در این کشور کاشت می‌شود کوکا است که از آن برای تهیه کوکائین استفاده می‌شود. این گیاه به‌خوبی در شرایط آب و هوایی مشابه گیاه کاکائو رشد کرده و قیمت آن به‌مراتب بیشتر از کاکائو است. همین امر کشاورزان را ترغیب به خروج از بازار کاکائو و رفتن به‌سوی بازار کوکا می‌شود.
پرو در چند سال اخیر به بزرگ‌ترین تولیدکننده کوکائین دنیا تبدیل شده است. بیش از ۶۰ هزار هکتار زمین در این کشور به کشت کوکا مشغول هستند که از این میزان کشت ۳۴۰ تن کوکائین تولید می‌شود. در مقابل زمین‌های زیر کشت درخت کاکائو تنها ۴۸ هزار هکتار است که از این میزان ۷۱ هزار و ۱۷۵ تن دانه کاکائو برداشت می‌شود.
۸. مکزیک
غول‌های بزرگ هرشِی و فِرِرو به‌تازگی سرمایه‌گذاری سنگینی در تهیه تجهیزات تولید کاکائو انجام داده‌اند، اما علیرغم این سرمایه‌گذاری بزرگ، تولید کاکائو در مکزیک از اوایل دهه ۲۰۰۰ به میزان ۵۰ درصد کاهش یافته است. درواقع میزان واردات کاکائو به مکزیک بیشتر از صادرات آن است.
یکی از دلایل اصلی کاهش تولید کاکائو در مکزیک وجود بیماری در درختان است. بااین‌حال، در چندین سال اخیر نشانه‌هایی از امید باوجود گیاهان پیوندی و مقاوم در برابر بیماری تولید شده است. به گزارش سازمان فائو تولید کاکائوی مکزیک در سال گذشته به ۸۲ هزار تن رسیده است.
۷. اکوادور
صنعت کاکائو در اکوادور یکی از قدیمی‌ترین صنایع این حوزه در جهان محسوب می‌شود. باستان شناسان موفق به کشف بقایایی از کاکائو در ظرفی گلی در جنگل آمازون در اکوادور شده‌اند که قدمتی بیش از ۵ هزار سال دارد. این تاریخ دراز امروز گرامی داشته شده و حالا تولید مجموع کاکائوی این کشور به ۱۲۸ هزار ۴۴۶ تن در سال می‌رسد.
تولید کاکائوی اکوادور توانایی رقابت با قدرت‌های برتر جهانی در غرب قاره آفریقا ازنظر حجم تولید را ندارد، اما بسیاری از کارشناسان حوزه شکلات، کاکائوی اکوادور را یکی از بهترین انواع ازنظر کیفیت می‌دانند. درحالی‌که بسیاری از شرکت‌های چندملیتی قاره آفریقا را به‌عنوان مرکز اصلی تهیه شکلات خود انتخاب کرده‌اند، شکلات‌سازی‌های کوچک‌تر برای تهیه شکلاتی با طعم بهتر به سراغ اکوادور می‌آیند.
۶. برزیل
بدون شک نیاز دنیا به شکلات بیشتر از تولید آن است. یک نمونه مستند در این مثال کشور برزیل است که میزان تولید کاکائوی آن در چندین سال اخیر به‌شدت کاهش یافته است. درواقع برزیل به یک واردکننده تمام‌عیار تبدیل شده است، به این معنی که میزان مصرف کاکائوی برزیلی‌ها در مقایسه با فروش آن‌ها از سال ۱۹۹۸ بیشتر شده است.
به نظر نمی‌رسد که این وضع به‌زودی دچار تغییر شود؛ دولت برزیل پیش‌بینی می‌کند که تولید کاکائوی این کشور از هم‌اکنون تا سال ۲۰۲۴ به میزان ۱۵.۷ درصد دیگر افت خواهد کرد. بااین‌حال، برزیل همچنان بزرگ‌ترین تولیدکننده کاکائو در قاره آمریکا با حجم تولید ۲۵۶ هزار و ۱۸۶ تن محسوب می‌شود.
۵. کامرون
از خانه شکلات در آمریکای جنوبی به اقیانوس اطلس در آفریقا و یکی از ۵ کشور برتر تولیدکننده کاکائو در دنیا سفر می‌کنیم. تولیدکنندگان غرب آفریقا ازنظر حجمی نسبت به سایر مناطق دنیا پیشتاز هستند.
کامرون به‌طور تاریخی یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کاکائو با حجم تولید ۲۷۵ هزار تن در سال است. بااین‌وجود، صنعت کاکائو در این کشور در معرض تهدید است. مدیریت ضعیف کشت کاکائو منجر به پدید آمدن وضعیتی وخیم در این صنعت شده است؛ بسیاری از درختان کاکائو در کامرون عمر باروری خود را سپری کرده‌اند. کشاورزان کامرونی بدون داشتن درختان جدید و فضای کافی برای کشت آن، با نبردی نابرابر در این صنعت مواجه هستند.
۴. نیجریه
از طرفی دیگر، نیجریه در حال برنامه‌ریزی برای افزایش تولید کاکائو از ۳۶۷ هزار تن به ۴۲۱ هزار تن است. افزایش قیمت و تقاضای جهانی و دسترسی به فناوری‌های پیشرفته کشاورزی موجب رشد چشمگیر این محصول در صنعت کاکائوی نیجریه شده است.
این نشانه‌های مثبت به معنی این نیست که صنعت کاکائوی نیجریه عاری از مشکل است. سازمان آکسفام اقدام به شناسایی یک نابرابری شدید جنسیتی در مزارع کاکائوی این کشور کرده است. به گفته این سازمان، زنان و مردان نقشی برابر در فرآیند کشت کاکائو دارند، اما دستمزد برابری دریافت نمی‌کنند.
۳. اندونزی
اندونزی تا قبل از اوایل دهه ۱۹۸۰ تقریبا هیچ تولیدی از کاکائو نداشت. بااین‌حال این کشور حالا سومین تولیدکننده برتر دانه کاکائو با حجم تولید ۷۷۷ هزار و ۵۰۰ تن است.
یک نگرانی مهم در مورد محصول کاکائوی اندونزی وجود کرمی است که باعث سوراخ شدن دانه کاکائو و آسیب زدن به رشد این صنعت شده است. صنعت کاکائوی اندونزی تا اوایل دهه ۲۰۰۰ در حال صعود چشمگیر بود، اما حالا رشد آن ثابت شده است. بیشتر محصول کاکائوی اندونزی به‌مانند غنا و ساحل‌عاج از سوی کشاورزان خرده‌پا تامین می‌شود. سازمان توسعه بین‌الملل مدعی است که این روش نسبت به مزارع بزرگ‌تر تولید محصول موثرتر است.
۲. غنا
کاکائو در غنا پادشاهی می‌کند و یک‌ششم از تولید ناخالص ملی این کشور را شامل می‌شود. بیش از سه‌چهارم کشاورزان این کشور مالکان زمین‌های کوچک هستند. به این معنی که مزارع کاکائو توسط کشاورزانی اداره می‌شود که در زمین‌های خود زندگی می‌کنند. نبود یک نظارت سازمانی، هزینه‌های عملیاتی بالایی را به صنعت کاکائوی غنا تحمیل کرده است.
برخی کشاورزان از غنا کاکائوی خود را به ساحل‌عاج قاچاق می‌کنند و می‌توانند آن را با ۵۰ درصد قیمت بیشتر به فروش برسانند. این کشور با تولید ۸۳۵ هزار و ۴۴۶ تن دانه کاکائو در غرب آفریقا، حجم زیادی از این ماده برای قاچاق دارد.
۱. ساحل‌عاج
ساحل‌عاج ۳۰ درصد از کاکائوی کل دنیا را تولید کرده و با مجموع تولید یک میلیون و ۴۴۸ هزار و ۹۹۳ تن، بیش از نیم میلیون تن از دومین کشور این فهرست فاصله دارد. شرکت‌هایی نظیر نستله بیشتر کاکائوی خود را از ساحل‌عاج تامین کرده و کاکائو به‌تنهایی دوسوم از درآمد این کشور را شامل می‌شود.
نگرانی‌های جدی در این منطقه در چند سال اخیر شدت گرفته است. مقامات کشوری متوجه استفاده بسیاری از مزارع از کودکان به‌عنوان کارگر شده‌اند. این کودکان معمولا ۱۰۰ ساعت در هفته کار کرده و در معرض سوءاستفاده بدنی قرار می‌گیرند. کودکان کارگر علاوه بر شرایط سخت کاری، فرصتی برای سوادآموزی نیز ندارند.
در سال گذشته یک ویدئو از یک کارگر در حال امتحان کردن یک تکه شکلات در ساحل‌عاج موردتوجه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت. این کارگر علیرغم یک‌عمر کار در مزارع کاکائو، هرگز طعم شکلات را نچشیده بود.
