یکی از بهترین راهها برای دیدن آمریکا، قطار است. سفر با قطار شگفت انگیز، ارزان و دارای چشماندازهای باشکوهی است. برای رزرو بلیط قطار به فلایتیو مراجعه کنید.
هر چیزی ممکن است در قطار اتفاق بیفتد و زمانی که برادوی لیمیتد (خیابان محدود- نام قطار مسافربری) زود در لنکستر پنسیلوانیا توقف کرد، یک زوج آمیش (مسیحی) سوار قطار شدند. مرد ریشی مرتب، کلاهی سفید و لبهدار و کت بلند و سیاهی به تن داشت. او شبیه گری کوپر (بازیگر) بود. همسر او لباسهای سنتی تیره، چکمه و کلاه لبهدار پوشیده بود. بچه آنها پیچیده در شالی سیاه در بغل زن خوابیده بود. ناگهان ما در وسط صحنهای از فیلم ویتنس (شاهد) بودیم. ما تمام عصر در طول زمینهای صاف سفر کردیم و مزرعهداران سفیدپوست هلندی اهل پنسیلولنیا و کلیساهای دارای برجهای چوبی زنگدار و ماشینهای کمی را دیدیم. الان و بعدا اسبی وجود داشت که در جاده خاکی به زور آمده یا در کنار راه منتظر است تا قطار ما رد شود. به موقع به لنکستر رسیدیم و این کاملا طبیعی به نظر میرسید که آن خانواده آمیش به ما ملحق شدند و ما را در پیک نیک خود سهیم کردند.
پیشنهاد فلایتیو: معرفی رستوران زنجیرهای مکدونالد
شانس رویارویی با آدمها بخشی از گردش با قطار در آمریکا است که تجربه ارزشمندی است. یک روز ممکن است با گروهی از دختران مدرسهای کرهای که در راه رفتن به آبشارهای نیاگارا هستند یا روز دیگر با مسافران (جهانگردان) استرالیایی در نیو انگلند (ایالتی در آمرکا) مواجه شوید. قطارهای آمریکا مکانهایی صمیمی هستند و مطمئن باشید که در طول مسیر همصحبت فرد جالبی خواهید شد. شما میتوانید با نشستن در کنار یک برنامه ریز ختم اهل کانزاس یا یک هنرمند زنپوش (مردی که لباس زنانه میپوشد و نمایش اجرا میکند) در راه رفتن به سندیهگو برای نمایش، چیزهای بسیاری یاد بگیرید. از بین شهرهای کوچک و شهرهای بزرگ عبور کنید، گستردگی واقعی و گوناگونی کشور را ببینید و حس کنید که این کشور قبل از “مک دونالد” و “کوکا کولا” به چه شکل بوده است. راه آهن بیش از یک قرن است که در آمریکا راه اندازی شده و صدها هزار مهاجر غربی را حمل کرده و قادر به استخراج منابع طبیعی نیز بوده است. آمریکاییهای کمی که بیش از بیست مایل در نزدیکی ریلها زندگی میکنند، هنوز خاطرات زیادی تا اعماق روحیه طبیعی آنها نفوذ میکند: آهنگهای بیشمار الهام بخش، فیلمها و افسانهها. نامهای الهام بخش (یادآور) مانند یونیون پاسفیک (راه آهن) و سانتافه همچنان شکوفا هشتند و قطارها هنوز با صدای بلند و ترسناک در نیمه شب در پیچ ریل میپیچند.
گشت و گذار در آمریکا با اپلیکیشن Foursquare ممکن خواهد شد.
چند ساعت قبل از اینکه قطار برادوی لیمیتد در لنکستر متوقف کند، در تاکسی از منهتن به سوی ایستگاه پنسیلوانیای نیویورک بودم. صبح فردا باید در شیکاگو حاضر میشدم، از روی رود ساسکوهنا و طولانیترین پل سنگی دنیا گذر کردیم و از میان کوههای “الگینی” و تونل غولپیکری که شکل نعل اسب بود رد شدیم. قطار برادوی لیمیتد مانند بیشتر قطارها زمانی که به مقصد آخر رسید تقریبا پر بود. مسافران از کل جمعیت یا جوانتر یا پیرتر بودند و خانوادهها بیشتر با ماشین یا هواپیما سفر میکردند.
بار اول با قطار
بیشتر افراد همه ساله با قطارهای شرکت “امتراک” سفر میکنند، بعضی از آنها به من گفتند که بار اولشان است که سوار قطار میشوند. بعضی از آنها از پرواز کردن میترسیدند. بعضی هم فکر میکردندکه قطارها شگفتانگیز و نوستالژیک هستند و صدای جالبی دارند یا بعضی از آنها قطار را به اتوبوس ترجیح میدادند. پرواز کردن سریعتر است اما در قطار بودن همانطور که از پنجرهها بیرون و اطراف را سریع تماشا میکنید، شما را به کشور نیز متصل میکند. حتی دیدن چشم انداز حیاط خلوتهایی که در شهر وجود دارد شگفت انگیز است، با وجود کارخانههای از کار افتاده فولاد شهر “گری ایندیانا”، بیدار شدن در یک صبح بارانی ناامید کننده است. قطارها طوری زمان بندی شدهاند که در موقع شب از مکانهای کم جاذبه عبور کنند و شما همیشه میتوانید یک نسخه از کتاب جنگ و صلح را در مواقعی که گاه به گاه مناظر خسته کننده میشوند داشته باشید و مطالعه کنید.
دولت فدرال شرکت امترک را در سال 1971 برای نجات قطارهایی با مصافت زیاد بعد از درگیری مالکان ماشینها، شلوغی اتوبانهای بین ایالتی و چون افزایش سفرهای هوایی سالها دچار اهمال و نادیده گرفتن (فساد) شده بود، تاسیس کرد. سرویسهای مسافربری به نظر برای همیشه ناپدید شده بود اما در بیست سال گذشته سهام راه آهن باعث دگرگونیهای قابل توجهی مانند راه اندازی خطهای راه آهن، بهبود زمانهای حرکت و بازسازی کامل یا ساختن ایستگاههای جدید شد. ساختمان مجلل در واشنگتن دی سی به باشکوهی قبل بازسازی شد و دهها مغازهی شیک و رستورانها همچنین با 9 سالن سینما ترکیب شدند. ایستگاه متحد (اتحاد) شیکاگو دارای یک سالن انتظار شد. سالن انتظاری به بزرگی یک کلیسای جامع که با سنگ مرمر و فلز برنج مزین شده بود. در طبقههای پایین این ایستگاه نیز حمامهایی کوچک وجود دارد که شما میتوانید خودتان را تمیز کنید، با سرپرست قطار سیگار بکشید و به داستانهایی از آل کاپون که کفشها را برق میانداخته (در زندان) بشنوید.
امترک دارای 25 هزار شبکه ارتباطی است و امروزه تقریبا از تمام ایستگاهها گذر میکند و امکان انتخاب 500 مقصد را به مسافران میدهد. راه آهن آمریکا را “آخرین تمدن حمل و نقل شناخته شده برای انسان” نیز مینامند و آنها با ارائه تمام سرویسهای اتاق، واقعا مانند هتلهایی بر روی چرخها هستند. قطارها دارای واگنهایی ساخته شده از آلومینیومهای براق دارای دو روکش و تهویه هوا، کافهها، اتاقهای استراحت، سالنهای غذاخوری و واگن چشم انداز (عرشه –جای راننده) میباشند. صندلیهای تاشو، بزرگ و نرم هستند و دارای جای پا نیز میباشند تا شما بعد از غذا بتوانید چرت بزنید یا در طول شب بخوابید. این روش خوبی برای استفاده نکردن از هتل است و خوابیدن با وجود چراغهای کم نور و بالشتهای رایگانی که میتوان از سرپرست آنجا گرفت، اصلا مشکل نیست. در قطار صندلیای را انتخاب کنید که در وسط واگن و به دور از در باشد. تنقلات و قهوه همیشه در سالن واگنها قابل دسترس است. همچنین میتوانید با مسافران دیگر بیشتر آشنا شوید. آمریکاییها صحبت کردن را دوست دارند و در طول مسیر در قطار به شما داستان زندگی خود را با جزئیات دقیقی خواهند گفت. فیلمهای ویدئویی در هنگام عصر پخش میشوند و زمانی که قسمت بار با پارتیهای بینظیر شلوغ میشود، سرگرم (سرزنده) کننده است. بازیهای پوکر که تا دم دمای صبح ادامه دارد نیز معروف است. در طول این ساعتهای شاد نوشیدنیها (کوکتل) نصف قیمت و چیپس و سس (تنقلات) رایگان میشود. پس یا زود به آنجا بروید یا زیر پای افراد لگدمال میشوید.
پیشنهاد مجله فلایتیو: مزایا و معایب سفر با قطار را بشناسید
به خواب رفتن
در طول شب واگنهای خواب را با اتاقهای خواب دنج و راحت ترکیب میکنند که از اتاقهای تکی تا اتاقهای مخصوص خانواده وجود دارد. حتی برای کسانی که دارای بیماری تنگناهراسی (ترس از جای محدود) هستند نیز یک تخت دنج برای درمان موقتی آن فرد فراهم کردهاند تا بتواند در طول شب بخوابد. کرایه اتاق خوابها شامل صبحانه، نهار و شام در واگن غذاخوری میباشد، همچنین قهوه و روزنامه هم هر صبح به اتاق آنها فرستاده میشود. در غیر این صورت قیمت وعدههای غذایی در سالن غذاخوری تقریبا 12 دلار است که برای وعده نهار بهترین قیمت است. غذاهای مورد علاقه شامل استیک نیویورکی، مرغ کبابی و نوشیدنیهای (واین) مرغوب آمرکایی میباشد. زمانی که مزه استیکها یکنواخت شده است شما میتوانید غذای مخصوص ناحیه که یک تکه ماهی قزل آلای تازه است یا گوشت دنده کبابی را امتحان کنید. بعضی از افراد که سوار قطار میشوند، برای خود غذا، نوشیدنی و آبجو به همراه میآورند گرچه دلسرد کننده است.
تقریبا تمام قطارهای راه دور نیاز به رزرو کردن دارند و شما باید تا آنجا که ممکن است از قبل بلیط رزرو کنید. مخصوصا در طول ماههای تابستان و مسیرهای محبوب مانند خط راه آهن “باد صحرا” (دزرت وایند) که بین شیکاگو و لوس انجلس سفر میکند. در سال 1930 و در اوج دوره سفر با قطار افراد سرشناس هالیوود مانند ارول فیلین، کلارک گیبل و جودی گارلند با خط آهن باد صحرا مکررا سفر میکردند. در بعضی مواقع یک واگن خصوصی کاملا تبدیل به سالن رقص و دسته نوازندگان میشد. بعد از گذر از دشتهای کلرادو تا دنور، باد صحرا از مسیر ارگون به سمت کوههای راکی میرود. جدول زمان بندی قطارهای این مسیر را طوری تنظیم میکنند که در طول روز باشد و صدای لوکوموتیو قطار در بین این کوههای منحصر به فرد بپیجد. بعد از نیمه شب در سالت لیک سیتی (شهر دریاچه نمک) مکانی که سن فرانسیسکو و سیاتل قطع میشوند (تقاطع این 2 ایالت) باد صحرا از بیابان اسکالنته گذر میکند و به لاس وگاس سرزمین وحش و بیابانی میرود. قطار برای نیم ساعت در هتل پلازا توقف میکند و به شما وقتی برای بازی کردن با ماشین جورچین میدهد. ساعتها به طور مشکوکی در کازینوها وجود ندارند و مسئول قطار (راننده قطار) به من گفت که در بعضی از مواقع آنقدر بعضی از مسافران مجذوب بازیها میشوند که از قطار جا میمانند. اینجا ارزش ماندن دارد هرچند که تمام آن تزئیناتی (نورها و تمام تجملاتی که در لاس وگاس بیش از حد است) که به نواره لاس وگاس (لاس وگاس استریپ) اضافه شده است را تحسین یا مسخره کنید یا از اتاقهای بهترین هتلهای آمریکا استفاده کنید. هتل پلازا دارای یک رختشورخانه است که شما بدون اینکه در انجا اقامت داشته باشید میتوانید از آن استفاده کنید. مانند بیشتر مکانهای لاس وگاس اینجا هم هرگز بسته نمیشود. بعد از ترک کردن “سرگرم کنندهترین پایتخت جهان” قطار دزرت وایند از میان بیابان مهاوی، شکار خرگوش کالیفرنیایی (منظور منطقه این خرگوش هاست)، سارگپه (نوعی پرنده) و پارک ملی جاشوا تری گذر کردیم. اگر خوش شانس باشید میتوانید کایوتها (نوعی سگ) را ببینید. چشم انداز آرام کالیفرنیا قبل از کشیده شدن قطار به ایستگاه لوس آنجلس و ساختمان آرت دکو که حالا متاسفانه استفاده درستی از آن نمیشود، قرار دارد. تصور آن جنگهای قدیمی، قدم زدن ستارههای هالیوود در زیر آرکهای (طاق کمانی) اسپانیایی یا لم دادن در صندلیهای بزرگ چرم قدیمی آسان است.
کرایه یک دلاری قطار
در سال 1860 زمانی که راه آهن بین قارهای در لوس آنجلس رسید، تنها ده هزار نفر در جنوب کالیفرنیا زندگی میکردند. کرایههای یک دلاری قطار به زودی چیزهای بیشتری را به همراه داشت. امروزه خط راه آهن سانست لیمیتد از کشور، ساحل به ساحل بین میامی و لس انجلس، به وسیله مسیر از نیو اورلینز، تگزاس، نیو مکزیکو و آریزونا عبور میکند. این سفر فوق العاده (حماسی) 3 هزار مایلی شما را از بین رود لوئیزیانا جایی که تمساحها در رود ریو گرانده و مرز مکزیک در زیر درختان بلوط و بر روی خزههای اسپانیایی آفتاب میگیرند، عبور میدهد. از آنجا یک روز تمام طول میکشد که از چمنزارهای تگزاس عبور کنید. جایی که اسبها بدون کوچکترین نشانی از انسانها جدا از کلبه تکی متروکه یا خانهای تک طبقه میدویدند. هیجان زیادی از نزدیک شدن قاضی “روی بین” قاضی شهر لانگتری زمانی که ما 2 کابوی را که شبیه “تام میکس” (بازیگر) لباس پوشیده بودند دیدیم، وجود داشت. آنها با لاقیدی زیادی بر روی اسبهایی به رنگ سفید برفی سوار بودند و در یک لحظه در مسکیت و دشتهای کویری بی انتها ناپدید شدند.
هر قطار راه دوری به نظر میرسد که خصوصیات منحصر به فرد خود را دارد. ممکن است دلیل آن زمینهایی باشد که قطار از آنها عبور میکند، ذات مسافران یا خلق و خوی کارمندان آن باشد. خدمه امترک مانند فیلمهای دهه سی (سال 1930) رفتار میکنند و لباسهای یک دست آنها گواه این موضوع است. به طور کلی تمام مسئولیتهای قطار با لوکوموتیو ران (راننده قطار) است اما بیشتر اوقات شما تنها سرپرست (خدمه) واگن خود را میبینید. این مرد (یا زن) به شما کمک میکند سوار شوید، یک صندلی برای نشستن پیدا کنید، برای شما بالشت میآورد، به سوالات شما جواب میدهد و هرخواستهای که در طول سفر دارید را فراهم میکند. او ممکن است با مزه، صمیمی، پر سر و صدا، کم حرف یا بسیار جدی باشد اما همیشه مفید و مطلع است.
خدمه خط راه آهن کوست استارلایت (ساحل ستاره چشمک زن) به طور خاصی دوستانه و صمیمی به نظر میرسند شاید به این دلیل که عمدتا با مسافران جوانی رو به رو هستند. کوست استارلایت از سیاتل و در کنار مرز کانادا در بین کوهها و جنگلهای واشنگتن، راه ارگون و درختهای جنگل کالیفرنیا عبور میکند. من بیش از یک سفر را در واگن تماشا به سر بردم درباره موسیقی دهه شصت با زنی هیپی که صندلهای قهوهای مایل به زرد و جین کوتاهی به تن داشت صحبت کردم. او 50 سال داشت و یک بار با گروه راک “گریتفول دد” (سپاسگذار مرگ) آواز خوانده بود و هنوز آماده حل و فصل نبود. زمانی که دوستان او در اوکلند از قطار پیاده شدند تا با اتوبوس به خلیج سن فرانسیسکو بروند، ما راهمان را در میان زمینهای سبز دره سانتا کلارا ادامه دادیم. او شهرهای گیلوری (شهری که در آن مارلین مونرو به “ملکه سیر” انتخاب شده است)، کاسترویل (جایی که در سال 1949 مارلین ناشناخته اولین “ملکه کنگر فرنگی” بود) و سالیناس (خانه بچگیهای جان استینبک نویسنده) را به من نشان داد.
افراد دیگر سمت ما را در ماشین شلوغ کردند همانطور که ما شروع به بالا رفتن از صخرههای اقیانوس آرام کرده بودیم. چشم انداز خیره کننده موجها، صخرهها و سکوهای نفتی که در آنجا گاوها نیز میچرند. از مدنها پیش این مکان در دست ارتش بوده و تنها توسط قطار قابل دسترس است. دوست هیپی من به من گفت که در فصل بهار و پاییز مهاجرت والها را در این مکان دیده است.
همچنین مطالعه کنید:
- قطارهایی که از زیباترین مسیرهای ریلی دنیا عبور میکنند
- بلیط قطار یا بلیط هواپیما؛ کدام یک برای من مناسبتر است؟
روزهای طلایی راه آهن آمریکا
نام بیشتر قطارهای امترک از روزهای طلایی راه آهن آمریکا برگرفته شده است. نام امپایر بیلدر بعد از یکی از بزرگان قرن نوزدهم جیمز جی هیل نام گذاری شده است . او تمام 2 هزار مایلی که خط راه آهن از شیکاگو تا سیاتل است را راه اندازی کرده است. همچنین رودهای میسیسیپی و میزوری از شهرهای قدیمی قایقرانی قبل از گذشتن از صدها مایل از شمال داکوتا و مونتانا از طریق راه آهن به هم متصل کرده است. در یک قسمت از کشور هنوز آمریکاییهای بومی ساکن هستند. در شهر ولف پوینت من با یک بلک فوت ایندین (سرخپوست بومی) ملاقات کردم که توجه مرا به چندین آثار باستانی و گورستان که در میان چمنزارهای سوخته واقع شده بودند، جلب کرد. تابستانهای خشک پی در پی زمینهای عالی شمال را سوزانده و به رنگ زرد و ناراحت کننده تبدیل کرده بود پس برای تسکین به سرعت به سمت بالا و کوههای راکی حرکت کردیم. بعد از گذر از تونل طولانی ریلی آمریکا ما از مکانی که سرخپوستان آن را “عبور رازآلود” (میستری پس) مینامند گذشتیم و به پارک ملی گلیشر رسیدیم. مکانی که دارای آبشارها و درههایی از برف و یخ است.
“رئیس جنوب غربی” در امتداد یک مسیر تاریخی معروف قرار دارد. سریعترین قطار امترک بین شیکاگو و اقیانوس آرام که تا مسیر سانتافه اصلی ادامه دارد. این قطار برای اولین بار توسط سرخپوستان و کنکیستادورهای اسپانیایی، سپس توسط تجار خز، پیشگامان واگن قطارها و دلیجانها مورد استفاده قرار گرفت. در شهر داج سیتی شما میتوانید به دنبال بوت هیل (قبرهای قدیمی) بگردید مکانی که تفنگداران در کنار افرادی که به دار آویخته شدهاند، دفن شده بودند. من در فلگستف برای گرفتن اتوبوس امترک که از بیایان آریزونا عبور میکند و به جنوب به دره گرند کانیون میرود، توقف کردم. کسانی که به لوکوموتیو بخار علاقه مند هستند میتوانند این پدیده را در قطار پولمن 1920 که توسط یک لوکوموتیو بخار کشیده شده است را تماشا کنند. سرویسها در سراسر سال از ویلیامز که در 30 مایلی فلگ استاف قرار دارد تا ریم دپوت جنوبی اصلی 1910 تنها چند قدم از لبه دره اداره میشود.
دیگر لوکوموتیوهای بخار کار خود را در سراسر کشور توسط علاقهمندان به لوکوموتیوها ادامه میدهند. بیشتر در ناحیههای زیبا یا خطوطی که در مسیرهای تاریخی قرار دارند، فعالیت میکنند. خط راه آهن دورانگو و سیلورتون در دره رودخانه انیماس در طول کوههای سنژوان در کلرادو سفر میکند و در گذشته برای حمل و نقل کارگران به معادن سیلورتون از یک مسیر باریک ساخته شده بود. خط راه آهن کامبرس و تولتک به وسیله راه آهن “کامبرس پس” از سراسر قاره، ده هزار فوت بالاتر از سطح دریا و آبگیر زیبای “تولتک گورج” عبور میکند. هر فردی که به خط راه آهن شمال آمریکا علاقهمند است، باید وقتی بگذارد و از یکی از بهترین موزههای حمل و نقل دیدن کند. موزه ایستگاه راه آهن کالیفرنیا در ساکرامونتو شامل ساختمانهای بازسازی شده راه آهن “سنترال پاسیفیک”، یک کتابخانه و دهها لوکوموتیو بازسازی شده است. در میان مسافران، ماشینهای حمل و نقل و ماشینهای پست یک لوکوموتیو ران خوابآلود همراه با صدا، نور و حرکت شبیه سازی شده است تا در میان شب در شما حس وحشت ایجاد کند.
بررسی صندلیهای تاشو
در مسیرها در شرق میسیسیپی از واگنهای تک عرشهای استفاده میشود چون تونلها و پلها همیشه نمیتوانند حجم سوپرلاینرها (ریل قطار) را تحمل کنند. بعضی از واگنها آسیب دیدهاند در ظاهر سالم هستند اما بیشتر برای سفرهای سبک و کوتاه از آنها استفاده میشود. زمانی که صندلی خود را در این ماشینهای قدیمی یا “هریتیج فلیت” (ماشینهای تاریخی) انتخاب میکنید، مخصوصا اگر در طول شب باشد، به شما توصیه میکنیم که مکانیسم خم شدن صندلیها را چک کنید و ببینید که هنوز کار میکند یا خیر. قطارهای سیلور استار و سیلور متئور (ستاره نقره ای و شهاب نقره ای) از واگنهای سطح یک مدرن بین نیویورک و فلوریدا استفاده میکنند، همچنین از میان جنگلهای کاج جورحیا و جنوب کارولینا گذر میکند و به ساوانا و چارلستون میرود. یک طوفان در سال 1988 چارلستون را نابود کرده بود اما زمانی که من شهر را دیدم، شهر دارای عمارتهای مجلل روشن بود و خیابانهای سنگفرش شده عمدتا بازسازی شده بودند. قطارهای سیلور سرویس (سرویس نقره ای) جنوب را تا اورلاندو (برای سرزمین دیزنی)، میامی (برای ساحلهای میامی و کیز) و ساحل جامعی که برای هر دوی آن هاست، ادامه میدهند. برای تعطیلات بین ترمی کالجها این قطارها، برای دانشجویان در طول تعطیلات جشن برگزار میکنند. در مواقع دیگر شما بیشتر دستهای آرامی از “اسنوبردها” را میبینید که از زمستان شمال فرار میکنند.
امروزه امترک بیش از 200 قطار را اداره میکند. تمام آمریکا از اقیانوس اطلس تا اقیانوس آرام و از کانادا تا خلیج مکزیک را پوشش میدهد. بعضی از قطارها مانند اینترنشنال و مونتریالر از مرز کانادا گذر میکنند تا به شبکه راه آهن “ویا”ی کانادا متصل شوند. قیمت بلیطها معمولا نصف قیمت بلیط هواپیما است و بازدیدکنندگان خارجی میتوانند 15 تا 30 روز قبل بلیط خریداری کنند. با ترکیب کردن قطارهای راه دور با شبکه قطارهای محلی و اتوبوسها شما تقریبا میتوانید به صورت ارزان به سراسر آمریکا سفر کنید. مسیر اتوبوسها طوری زمانبندی شده است که با مسیرهای قطارها هماهنگ باشند و امکان رزرو بلیطهای اتوبوس از امترک نیز امکان پذیر است که به شما این امکان را میدهد که برنامه سفر خود را طوری بچینید که بتوانید مکانهای بیشتری را در مدت کمی ببینید که این راه از هر راه دیگری ممکنتر است. قطارهای آمریکایی برای کسانی که عجله دارند مناسب نیست اما زمانی که زنگ قطار به صدا در میآید و مسئول قطار بلند میگوید “همه سوار شوید” متوجه خواهید شد چرا سفر با قطار تبدیل به عادت میشود و احتمالا شما حتی به صفحه 100 از کتاب “جنگ و صلح” هم نخواهید رسید.