شاید مسجد جامع یزد را بتوان مهمترین بنای یزد از نظر شاهکار معماری و هنر ایرانی دانست. این مسجد که در 3 دوره و طی 10 سال بنا شده است، به خاطر خوابیدگی گنبد، سردر بلند و کاشی کاری های زیبا و منحصر به فرد آن شهرت یافته است. پیشینه ساخت مسجد جامع یزد به دوره ساسانیان می رسد و شیوه معماری آن متعلق به دوره آذری است.
تاریخ ساخت مسجد جامع یزد
پايه های مسجد جامع نو در سال های 724 يا 728 هجری قمری در پشت قبله مسجد جامع قديم توسط «سيد ركن الدين محمد‌بن قوام الدين بن نظام حسينی يزدی قاضی» گذارده شده است.
در سال 732 هجری قمری « مولانا عفيف الدين » مناره ای بر سر گنبد مقصوره قديم احداث می کند و سيد شمس الدين فرزند سيد ركن الدين وقفيات جديدی بر موقوفات آن اضافه می کند و در سال 777 هجری قمری، در زمان حكومت شاه يحيی، درگاه جديدی از مسجد جامع قديم به مسجد نو باز می كنند كه همان كرياس ضلع شرقی است.
در دوران تيموری در قرن نهم هم تغييرات زیادی در این مسجد صورت می گيرد و در سال 809 هجری قمری خواجه جلال الدين خوارزمی پايابی در مسجد می سازد و گنبدخانه را كاشيكاری می كند. در سال 819 شاه نظام كرمانی دست به ساخت و ساز جديدی می زند و بخش هایی از ساخت و ساز این مسجد را تکمیل می کند.
اما در دوره افشاريه هيچ ساخت و سازی در این مسجد صورت نمی گیرد و پس از آن در دوره زنديه كتيبه ای به تاريخ 1172 هجری قمری در كرياس در ضلع شرقي مسجد نصب می شود. در دوره قاجاريه تخريب و نوسازی وسيعی در مجموعه مسجد جامع رخ می دهد كه باعث دگرگونی و تغيير چهره آن می شود. اين اقدامات در زمان فرمانروايی شاه محمد ولی ميرزا در يزد و در زمان سلطنت فتحعلي شاه قاجار رخ میدهد و در سال 1240 به پايان ميرسد.
معماری مسجد جامع یزد
این بنا از یك ایوان رفیع، گنبدخانه، دو شبستان تابستانه در طرفین آن و دو گرم خانه در ضلع شرقی و غربی و یك صحن بزرگ مستطیل شكل و دو پایاب تشکیل شده است. مسجد دارای شش ورودی است كه در اضلاع مختلف بنا قرار گرفته اند. ورودی اصلی كه در ضلع شرقی مسجد واقع شده دارای سردر رفیع و نیز كتیبه های كاشی معرق است و دو مناره نیز بر آن استوار گردیده است. این سردر زیبا در زمان شاهرخ تیموری به بنا اضافه شده و بر روی آن تزئینات و كاشی معرق با نقوش گره چینی و اسلیمی كار شده است.
این مسجد که چهارگوش بودن پلان بنای آن برگرفته از الگوی معماری کعبه است، معماری ای کاملا هدفمند و متناسب با روح معنوی و اقتضائات مخصوص به خود دارد. به نقل از کتاب سبک شناسی معماری ایرانی از استاد پیرنیا، یکی از ویژگی مهم این بنا کاربرد وسیع طاق های سراسری در شبستان هاست که با کاشی معرّق همراه شده. نکته قابل توجه دیگر در ساختمان مسجد جامع یزد، مسئله ایجاد روشنایی غیر مستقیم به وسیله انعکاس نور از گچ سفید گنبد و دیوارهاست.
اگر قصد سفر به شهر یزد و دیدن این بنای زیبا را دارید می توانید برای خرید بلیط چارتر و خرید بلیط قطار به سایت فلایتیو مراجعه کنید.
