گودالهای برخوردی درنتیجه برخورد شهابسنگ، خرده سیاره یا ستارههای دنبالهدار به سطح زمین شکل میگیرند. تمامی اجرام آسمانی در منظومه شمسی ما در طول حیات خود بارها مورد بارانهای شهابی قرار گرفتهاند. برای مثال این بارانها کاملا در سطوح ماه، مریخ و مشتری قابلمشاهده هستند. بااینحال، گودالهای برخوردی در روی زمین بهطور پیوسته و براثر فرسایش خاک یا جابجایی صفحات زمین ساختی در حال از بین رفتن هستند.
در سیاره ما حدود ۱۷۰ گودال برخوردی وجود دارد که قطر آنها از چند متر تا چندین کیلومتر متغیر است. گاهی عمر برخی از آنها به بیش از ۲ میلیون سال میرسد. به همین بهانه فلایتیو به سراغ شماری از جذابترین گودالهای برخوردی دنیا رفته است. با ما همراه باشید.
برای خرید بلیط هواپیما ارزان و رزرو هتل خارجی به فلایتیو سر بزنید.
1- گودال برخوردی روتر کام
گودال روتر کام که در صحرای نامیب کشور نامیبیا واقع شده است، در حدود ۲.۵ کیلومتر قطر و ۱۳۰ متر عمق دارد. این گودال حاصل برخورد یک شهابسنگ به ابعاد یک وسیله نقلیه بزرگ در ۳.۷ میلیون سال پیش است. روتر کام بهخوبی قابلمشاهده است، اما سطح آن با لایهای از ماسه به ضخامت ۱۰۰ متر پوشیده شده است. این گودال که در صحرای نارنجی و قرمزرنگ نامیب قرار دارد، تصویری از سطح مریخ را برای ما تداعی میکند.
2- گودال کالی
گودال کالی براثر برخورد یک شهابسنگ به زمین بین قرون چهارم تا هشتم قبل از میلاد تشکیل شده است. شهابسنگ برخوردی در ارتفاع ۵ تا ۱۰ کیلومتری از سطح زمین چندتکه شده و بقایای آن به زمین برخورد کرده است. بزرگترین گودال در حدود ۱۱۰ متر عرض و ۲۲ متر عمق دارد. در شعاع یک کیلومتری گودال اصلی، ۸ گودال کوچکتر ناشی از این بمباران شهابی به چشم میخورد. به نظر میرسد سراسر جنگل جزیره سارما در استونی در پی این حادثه در آن زمان سوخته باشد. این گودال بخشی از افسانهها و داستانهای فراوان مردم استونی است.
3- گودال تنومر
گودال تنومر که تقریبا یک دایره کامل است، ۱.۹ کیلومتر عرض داشته و ۱۰۰ متر عمق دارد. این گودال در غرب صحرای بزرگ آفریقا در کشور موریتانی واقع شده است. زمین شناسان مدرن برای مدت طولانی در مورد علل تشکیل این گودال بحث کردند و برخی از آنها این گودال را یک آتشفشان میشمردند؛ اما بررسیهای دقیقتر از ساختار گودال فاش کرد که این گودال آتشفشانی در اصل یک تکه سنگ است که براثر برخورد یک شهابسنگ ذوب شده و شکل گودال به خود گرفته است. این برخورد حدود ۱۰ تا ۳۰ هزار سال پیش رخ داده است.
4- گودال دریاچه لونار
گودال دریاچه لونار در ماهاراشترا، در حدود ۵۰ هزار سال پیش و براثر برخورد یک شهابسنگ شکل گرفت. این دریاچه آب شور که درنتیجه تشکیل سنگهای بازالتی به وجود آمد در حدود ۱.۲ کیلومتر قطر داشته و ۱۳۷ متر عمق دارد. معابد فراوانی در اطراف این دریاچه وجود دارد که اکثرا خرابههایی از آنها باقی مانده است. مسیر رسیدن به این گودال نیز جذاب بوده و باوجود طبیعت سرسبز اطراف محل مناسبی برای علاقهمندان به مشاهده پرندگان است.
5- گودال مونتوراکی
گودال مونتوراکی در جنوب آتاکاما، بزرگترین شورهزار شیلی، قرار دارد. ابعاد کنونی این گودال در حدود ۴۶۰ متر قطر و ۳۴ متر عمق است. احتمال دارد که برخورد شهابسنگ به این منطقه در حدود یک میلیون سال پیش رخ داده باشد. به دلیل خشکی و بیآبی شدید این منطقه، گودال کاملا دستنخورده و قابلمشاهده است. مونتوراکی از نظر ابعاد و ساختار شناسی شباهت زیادی با گودال کشفشده بونِویل در سیاره مریخ در سال ۲۰۰۴ دارد. هر دو گودال کمعمق بوده و اندازه مواد پرت شده به بیرون از گودال براثر برخورد نیز مشابه است. بهعلاوه هر دو گودال نیز در یک محیط آتشفشانی شکل گرفتهاند.
6- گودال گاسس بلوف
گودال گاسس بلوف در نزدیکی مرکز استرالیا واقع شده و به نظر میرسد که براثر برخورد یک شهابسنگ یا ستاره دنبالهدار در ۱۴۲ میلیون سال قبل شکل گرفته باشد. این گودال در حال فرسایش ۶ کیلومتر عرض دارد، اما طبق بررسیها در زمان برخورد شهابسنگ قطری در حدود ۲۲ کیلومتر داشته است. این مکان که از سوی بومیان منطقه آرِرنِت غربی به «تنورالا» مشهور است، یک محل مقدس به شمار میآید.
7- گودال تسواینگ
گودال تسواینگ براثر برخورد سنگهای کیهانی کاندریت یا یک شهابسنگ به قطر ۳۰ تا ۵۰ متر در ۲۲۰ هزار سال پیش تشکیل شده است. در مرکز این گودال یک دریاچه کوچک قرار دارد که با آب باران و یک چشمه پر میشود. ابزارهای سنگی مربوط به عصر حجر نشان میدهد که مردم بهطور مرتب به این گودال برای جمعآوری نمک و شکار مراجعه میکردهاند. ساکنان اروپایی این منطقه را زوتپان (ظرف نمک) نامیدند، درحالیکه قبایل محلی تسواینگ این گودال را تسواینگ به معنی «محل نمک» اسمگذاری کردند.
8- گودال پینگوالویت
گودال پینگوالویت در حدود ۱.۴ میلیون سال پیش و براثر برخورد یک شهابسنگ با قدرت ۸۵۰۰ برابر بمبهای اتمی هیروشیما به وجود آمد. این گودال با قطر ۳.۴۴ کیلومتر در ارتفاع ۱۶۰ متری از دشتهای قطبی اطراف قرار داشته و ۴۰۰ متر عمق دارد. دریاچه تشکیل شده در کف گودال ۲۷۰ متر عمق داشته و دارای یکی از تمیزترین آبها در دنیا است. این دریاچه هیچ ورودی یا خروجی مشخصی ندارد، بنابراین آب جمع شده در آن از باران و برف تامین شده و کاهش آن نیز براثر تبخیر آب رخ میدهد. این گودال در سال ۱۹۴۳ توسط یک هواپیما از نیروی هوایی آمریکا در یک پرواز هواسنجی کشف شد. پینگوالویت در زبان محلی سرخپوستان اینویت به معنای «جایی که زمین بالا میآید» است.
9- گودال آمگویید
گودال آمگویید که گودالی نسبتا جوان است براثر برخورد یک شهابسنگ در ۱۰۰ هزار سال پیش شکل گرفته است. این گودال در جنوب غربی الجزایر و در منطقهای دورافتاده قرار دارد. به نظر میرسد یک شهابسنگ کاملا کروی پس از برخورد با زمین موجب خلق گودالی به قطر ۴۵۰ متر و عمق ۳۰ متر شده باشد. لبه گودال با تکه سنگهای ماسهای با ابعاد مختلف پوشانده شده است. مرکز این گودال مسطح بوده و با رسوبات فشرده حاصل از جریان باد پر شده است.
10- گودال ولف کریک
گودال ولف کریک در استرالیا براثر برخورد یک شهابسنگ در ۳۰۰ هزار سال قبل به وجود آمد. این شهابسنگ که جرمی در حدود ۵۰ هزار تن داشت، گودالی به قطر ۸۷۵ متر از خود باقی گذاشت. به نظر میرسد که عمق گودال ولف کریک نیز در حدود ۱۲۰ متر باشد. حالا ۳۰۰ هزار سال از این اتفاق گذشته و گودال بهمرورزمان با ماسه پر شده است. امروزه فاصله کف گودال تا دهانه آن در حدود ۶۰ متر است. دهانه گودال نیز ۲۵ متر بالاتر از دشت مسطح آن اطراف قرار دارد. در اطراف گودال تعداد کمی از شهابسنگهای آهنی یافته شده است. این گودال در خلال بررسیهای هوایی سال ۱۹۴۷ کشف شد، هرچند به نظر میرسد بومیان استرالیا این مکان را از هزاران سال پیش میشناختهاند.
11- گودال بارینگر
گودال بارینگر مشهورترین و سالمترین گودال برخوردی زمین است. نام این گودال از اسم دنیل بارینگر گرفته شده است. او اولین بار این فرضیه را مطرح کرد که این مکان براثر برخورد یک شهابسنگ به وجود آمده است. گودال بارینگر همچنان در اختیار خانواده او بوده و به اسم گودال شهابسنگ یا گودال آریزونا نیز شناخته میشود. قطر گودال در حدود ۱۲۰۰ متر و عمق آن ۱۷۰ متر است. دهانه گودال نیز ۴۵ متر بالاتر از دشت اطراف در نزدیکی آریزونا قرار دارد. گودال بارینگر ۴۰ هزار سال قبل و براثر برخورد یک شهابسنگ از جنس مواد آهنی با عرض ۵۰ متر و وزن چند صد هزار تن به وجود آمد. تحقیقات اخیر نشان میدهد که این شهابسنگ با سرعت ۱۲.۸ کیلومتر بر ثانیه به زمین برخورد کرده است.